Toren Swych Utrecht, Doelenhotel (1882/83)

In 1882 werd de toren Swych Utrecht, een in het complex van de Kloveniersdoelen opgenomen verdedigingswerk uit 1482, gesloopt. Het moest namelijk plaats maken voor het Doelen Hotel. Vanaf 1522 had de toren, die leek op de Schreierstoren, deel uitgemaakt van de oefenruimte van de schutterij der kloveniers.

De beroemdste compagnie van deze schutterij is wel die van kapitein Frans Banning Cocq. Rembrandt van Rijn kreeg in 1638 opdracht deze nachtwacht te portretteren (De Nachtwacht, 1642, Rijksmuseum). Tot 1715 bleef het hier in de grote Doelenzaal hangen. De oude Kloveniersdoelen werden al in de 17de eeuw door de stedelijke magistratuur gebruikt voor ontvangsten en buffetten. Voorname gasten van de stad werden ook wel ter overnachting in dit "herenlogement" gehuisvest.

In 1870 werd J.F. Hahn eigenaar van het complex, dat hij met het oog op de komende Wereldtentoonstelling wil laten vervangen door nieuwbouw in neo-renaissance. Delen van het muurwerk en de funderingen van het oude Doelen Hotel en het buitenmuurwerk van de 17de eeuwse Doelenzaal zouden worden geïncorporeerd. Gezien vanaf de noordzijde en vanaf de zijde van de binnen-Amstel krijgt men de beste indruk van de creatie van J.F. van Hamersveld. Eerstgenoemde zijde toont een korte gevel als hoekpaviljoen. De gevelsteen van J.H. Teixiera de Mattos uit 1883 verwijst naar de toren Swych Utrecht.

De façade aan de Amstelzijde wordt gekenmerkt door een driezijdig uitgebouwde koepeltoren. Het koepeltje fungeerde als uitkijktoren. De wijzerplaat van het uurwerk op deze toren wordt geflankeerd door versteende kloveniers, eveneens vervaardigd door Teixiera de Mattos, zij vormen een herinnering aan de oude bestemming van de Doelen. De geweren of "bussen" van deze kloveniers zijn lang geleden verloren gegaan.

Inwendig is de centrale hal het best bewaard gebleven 19de eeuwse interieuronderdeel, met geaderd marmeren trappen en een balustrade met twee kandelabers. Het decoratieve schilderwerk is gemaakt door G.H. Heinen, bekend van de decoraties in de koninklijke wachtkamer van het Centraal Station.

Bron: bureau Monumenten & Archeologie, Amsterdam